MARDİN'DEN DERLENEN KELOĞLAN MASALINA ARKETİPSEL BİR YAKLAŞIM

Sözlü anlatı geleneğinin en önemli yapı taşlarından biri olan masal, içerisinde barındırdığı olağan ve dışı unsurlarla toplumların düşünüş, inanış hayat tarzını yansıtan sembolik bir türüdür. Geçmişten günümüze önce dilden dile ardından yazıya aktarılan günümüzde çeşitli masal anlatıcıları tarafından dijital ortamlarda sürdürülmektedir. Yeni bağlamının yanı sıra doğal ortamında da sürdürülen gündelik kişilere ortak kültür kültürel şuur sunar. gelenekte yere sahip masallar, kolektif bilinçaltının arketiplerini barındırmaktadır. Carl Gustav Jung’un Dört Arketip adlı kitabında bahsettiği arketipler insanlığın bilinç dışında yer alır. Bilinç bilinçdışının ürünü ortaklığın anlatıldığı bağlamda yeniden şekillenmektedir. Bu çalışmada Türk tiplerinde Keloğlan masalı, Mardin’in merkez Artuklu ilçesinden derlenmiştir. tipi yöre Arapçasıyla “Il akra’a” “kel kişi” diye adlandırılmakta bilinmektedir. İncelenen masalda başkişi zeki, uyanık, güldüren, külyutmaz cesur vb. özelliklere özellikleri taşımaktadır.Bu özellikler evrensel olmanın toplumun karakterini yansıtmaktadır. Çalışmada Artuklu’dan derlenen masalı bahsetmiş olduğu Joseph Campbell’ın geliştirdiği arketipsel sembolizm bakış açısıyla ele alınmıştır. Tespit edilen arketipler; animaanimus, gölge, persona, aşama, doğuş, kahraman, yüce birey-yaşlı bilge, hilebaz baba arketipleri olmak üzere dokuz alt başlıkta incelenmiştir. Masalda var sembollerin çözümlemesi yapılarak tablo halinde sunulmuştur.